Wat bomen ons vertellen

Een geschiedenis van de wereld in jaarringen.

Valerie Trouet.

Een recensie door Jan Ronsyn (projectverantwoordelijke water) en Moira Heyn (biodiversiteitsadviseur)

Eerlijk is eerlijk: auteur Valerie Trouet is een studiegenoot en goede vriendin van de recensenten. Mogelijk zijn die dus wel wat bevooroordeeld bij de bespreking van dit boek, waarvan de originele titel Tree story luidt. Maar net omdat ze weten in welk vakgebied Valerie Trouet actief is, waren ze zeer benieuwd om haar boek te lezen. Welke geheimen hebben de bomen rondom ons te vertellen? Ondertussen gooide het boek al hoge ogen in de VS, België en Nederland.

Waarover gaat het boek?

Moira Heyn en Jan Ronsyn: “Wat bomen ons vertellen toont de fascinerende wereld van de jaarringen van bomen en wat die ons kunnen vertellen en leren. Dendrochronologie noemen we deze tak van de wetenschap. Die probeert de link te leggen tussen de groeiringen en de omstandigheden waarin een boom leefde. Een boom reageert in zijn groei op droogte, koude, hitte of stormen. Een stamdoorsnede is dan ook een tijdlijn van de klimatologische omstandigheden tijdens de levensduur van de boom. En die vertelt veel meer dan louter de ouderdom van bomen.” “Valerie Trouet vertelt over de zoektocht naar de oudste boom ter wereld en de datering van archeologische houten objecten. Ze schrijft over de opkomst en ondergang van beschavingen en de evoluties in de klimatologische omstandigheden. Piraten, violen van Stradivarius, uitbarstingen van vulkanen, Egyptische farao’s en de tempels van Angkor Wat passeren de revue. Uit jaarringen kom je veel meer te weten dan je zou denken, ook in vakgebieden die je nooit in verband zou brengen met de groei van bomen.”

Welk beeld, paragraaf, hoofdstuk, zin ... heeft jullie het meeste aangesproken?

Moira Heyn en Jan Ronsyn: “Je kan op heel wat manieren gebeurtenissen of voorwerpen uit het verleden dateren. Maar jaarringen hebben het fascinerende voordeel dat ze tot op het jaar nauwkeurig zijn. Door jaarringreeksen met elkaar te combineren kan men meer dan 12.000 jaar overspannen. Dat zijn 12.000 aparte jaren waarin je per jaar de weers- en klimaatomstandigheden kan aflezen. Die nauwkeurigheid is ongezien.”

Nog een argument om ons over de streep te trekken?

Moira Heyn en Jan Ronsyn: “Valerie Trouet schrijft een erg toegankelijk boek dat perfect leesbaar is zonder wetenschappelijke achtergrondkennis. Het grote voordeel is het tastbare van het onderwerp. Dit is geen quantumfysica, maar een deel van de geschiedenis van de mensheid. Valerie vertelt net genoeg over houtanatomie om het boek te begrijpen. Ook de werking van ons klimaat wordt bevattelijk uitgelegd.”

“De relatie tussen de groeiomstandigheden van bomen en allerlei gebeurtenissen in dat tijdvak leidt tot wonderlijke en onverwachte besluiten. Valerie Trouet wisselt wetenschappelijk onderzoek af met onderhoudende anekdotes. Zo blijft het een menselijk verhaal. Door haar persoonlijke manier van vertellen wakkert Valerie ook de passie voor wetenschap aan.”

Waarom zouden andere beleidsmakers dit boek moeten lezen?

Moira Heyn en Jan Ronsyn: “De reconstructie van het klimaat van de voorbije eeuwen op basis van de jaarringen wijst op natuurlijke fluctuaties in temperatuur en vochtigheid. Deze fluctuaties kan je in verband brengen met de bloei of de ondergang van beschavingen. De leuke verhalen over de invloed van het klimaat op oude beschavingen houden een belangrijke boodschap in. De manier waarop de mensheid de laatste decennia met het klimaat omgaat, heeft desastreuze gevolgen. Doen we zo voort, dan kunnen dendrochronologen binnen 500 jaar uit de groeiringen van de bomen afleiden waaraan onze huidige welvaartsstaat ten onder ging.”

Trouets inzicht over klimaatreconstructies en de lessen voor ons huidig klimaat, zijn zo interessant, dat we haar enorm graag exclusief voor Zuurstof willen interviewen. Ze heeft ondertussen al toegezegd, dus houd zeker de volgende edities in de gaten!

Wie is Valerie Trouet?

Als bio-ingenieur bestudeert Valerie Trouet al meer dan twintig jaar de klimaatverandering aan de hand van jaarringen van bomen. Na haar doctoraat in België, timmerde ze met succes aan haar academische carrière in Pennsylvania en Zürich. Sinds tien jaar werkt ze aan het vermaarde Laboratory of Tree-Ring Research in Arizona. Als Full Professor draait ze er mee aan de absolute wereldtop. Ook de Vlaamse media laten haar de laatste jaren geregeld aan het woord als topwetenschapster.

Meer informatie

Valerie Trouet gaf in 2019 de openingslezing voor de Lessen van de 21ste eeuw aan de KULeuven.

Deze zomer interviewde Annelies Beck haar voor de reeks Repairing the future.